بررسی درجه کارایی باکتری ریزوبیوم همزیست با باقلا تحت تنش خشکی

با توجه به خشک سالی و کم بارانی در سال های اخیر که، منجر به نوسان آب های منابع سطحی و پائین رفتن سطح سفره های زیرزمینی شده است، در آینده کمبود آب موردنیاز گیاهان بیشتر محسوس خواهد بود. در بین گیاهان مختلف، لگم ها از گیاهان حساس به تنش های آبی هستند. بین گیاه، ریزوبیوم و سیستم همزیستی تفاوت زیادی از لحاظ مقاومت به خشکی وجود دارد و سیستم همزیستی از بقیه اجزاء حساس تر است. استفاده از ارقام با نیاز آبی کم و استفاده از ریزوبیوم های مقاوم به تنش خشکی می تواند از راهکاری مناسب برای غلبه بر کاهش کارآئی سیستم های همزیستی در شرایط با تنش خشکی باشد. در این تحقیق از 10 جدایه ریزوبیوم لگمینوزاروم که توان آلودگی و مقاومت به خشکی و شوری خوبی برخوردار بودند استفاده شد، جدایه های r.leguminosarum m4، r.leguminosarum g24و k10 r.leguminosarum که به ترتیب از گرهک های ریشه ای باقلا در استان های مازندران، گلستان و خراسان جداسازی شده بودند، برای کار گلدانی انتخاب گردید. اثر درجه کارایی باکتری های ریزوبیومی روی سیستم همزیستی باقلا در قالب طرح بلوک کامل تصادفی به صورت فاکتوریل در سه تکرار در شرایط گلخانه ای بررسی شد. فاکتورهای آزمایشی شامل کود در شش سطح ]تیمار شاهد (1f) بدون استفاده از کود شیمیایی و باکتری ریزوبیوم، تیمار کودی (2f) معادل با 87/5 کیلوگرم کود اوره در هکتار، تیمار کودی (3f) معادل با 175 کیلوگرم کود اوره در هکتار، تیمار (4f) حاوی جدایه ریزوبیومیr.leguminosarum k10 ، تیمار (5f) حاوی جدایه ریزوبیومی r.leguminosarum m4، تیمار (6f) حاوی جدایه ریزوبیومی r.leguminosarum g24) [و خشکی در سه سطح ]3d (10 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده)، 2d (40 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده) و 1d (70 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده)[ بودند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که با کاهش رطوبت قابل استفاده پارامترهای رویشی مانند ارتفاع، تعداد گل، تعداد گره، تعداد برگ، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی کاهش یافت. تنش خشکی تأثیر معنی داری بر جذب عناصر غذاییn p, و k در گیاه داشت و با افزایش تنش خشکی میزان جذب عناصر غذایی کاهش یافت. تاثیر تلقیح ریزوبیومی در تیمار با کمترین سطح رطوبتی نشان داد که مقدار نیتروژن، پتاسیم و فسفر در اندام هوایی گیاه باقلا در مقایسه با تیمار شاهد بیشتر و معنی دار بود. پارامترهای رویشی از قبیل: ارتفاع، تعداد برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه و تعداد گره در همه ی تیمارهای ریزوبیومی با کاهش میزان رطوبت نسبت به تیمار شاهد بیشتر و معنی دار بود. با توجه به دما و هزینه زیاد معرفی ارقام باقلا با نیاز آبی کم، استفاده از جدایه های ریزوبیومی مقاوم به تنش خشکی که قادر به کاهش تنش خشکی در گیاه باشد به عنوان راهکار مناسب پیشنهاد می گردد.